Những giai đoạn lịch sử của rang cà phê

Lịch sử của quá trình rang cà phê thời kì đầu

Khởi đầu ở Ethiopia, vào năm 800 sau Công nguyên, cà phê được coi là một loại thực phẩm. Toàn bộ quả chín, nhân và vỏ, được nghiền nhuyễn và đúc thành những chiếc bánh hình tròn. Sau đó, quả khô đã được xử lý theo cách tương tự. Vì vậy, cối đá nguyên thủy và chày đá có thể được xem dụng cụ nghiền cà phê nguyên bản nhất từ xưa đến nay.

Toàn bộ quả cà phê phơi khô lần đầu tiên được rang trên ngọn lửa bếp trong các dụng cụ làm bằng đất nung hoặc bằng đá – đây là những dụng cụ rang ban đầu. Chỉ đến đến những năm 1400 đến 1500, dụng cụ rang cà phê chuyên dụng đầu tiên được biết đến đã xuất hiện ở Ba Tư. Dụng cụ rang này giống như một cái thìa (muỗng) đục lỗ lớn với cán dài, và được thiết kế để rang bên trên một hố lửa hoặc lò than với một lượng nhỏ cà phê. 

Dụng cụ rang cà phê tại Ả Rập trong thế kỷ 16

Trong khoảng thời gian từ những năm 1500 đến 1600, những chiếc chảo nông có tay cầm và gác chân dài được để đứng bên bếp lửa đã được sử dụng để rang cà phê. Khởi nguồn cho phương pháp rang cà phê bằng chảo. Những dụng cụ rang cà phê này có tay cầm dài gần một mét, và lòng chảo có đường kính 20cm. Chúng được đi kèm với cái muỗng (thìa) dài bằng kim loại để cào đảo hạt.

Thiết kế lòng chảo của các dụng cụ rang ban đầu cũng chỉ ra một nhận thức chung về tầm quan trọng của việc đảo trộn trong quá trình rang. Bởi vì phần lõm này cho phép các hạt duy chuyển dễ dàng hơn và chín đều hơn. Điều này đã dẫn đến những cải tiến khác đã trong suốt thế kỷ 16, nổi bật nhất là chiếc chảo rang xuất phát từ Cairo, Ai Cập. Nó được làm bằng bằng đồng hoặc gang, các biến thể của Pháp, Hà Lan và Ý. Dần dần, chúng rất phổ biến trong thế kỷ tiếp theo ở châu Âu, vương quốc Anh và các thuộc địa của Mỹ.

Thời kỳ phát triển của các dụng cụ rang chuyên dụng

Dụng cụ rang cà phê hình trụ (Cylinder Coffee Roaster) là bước đột phá lớn đầu tiên. Chúng xuất hiện vào giữa thế kỷ 17 và có lẽ xuất phát từ Thổ Nhĩ Kỳ. Được chế tạo từ tấm thiếc hoặc đồng, những hộp hình trụ này được thiết kế thêm nắp đậy và tay quay dài, để giữ cho hạt cà phê duy chuyển tự do bên trong. Mà ở thời này, họ tin rằng, cách làm như thế giúp cà phê giữ được mùi thơm trọn vẹn hơn. Dù có được đón nhận vào thời điểm đó hay không, nhưng dụng cụ rang hình trụ là một cải tiến vượt bậc so với phương pháp rang trên chảo mở, dựa vào sự dịch chuyển không ngừng của của hạt và tránh chúng tiếp xúc trực tiếp với lửa.

Dụng cụ rang cà phê tại châu Âu có hình trụ trong khoảng thế kỷ 17

Xuất hiện ở Luân Đôn, Anh vào khoảng năm 1660, dụng cụ rang sắt trắng (tấm sắt tráng thiếc) của Elford với một cửa trượt bên hông – được coi là một bước nhảy vọt về trình độ chế tác. Trước sự ra đời dụng cụ rang của Elford, thói quen phổ biến của người châu Âu là sử dụng các chảo pudding cũ và chảo rán để rang cà phê trên lửa than thay vì lửa ngọn. Những lồng rang hình trụ này đã được sửa đổi và phát triển bởi người Pháp và Hà Lan để trở thành sự thay thế hoàn toàn cho việc rang trên chảo nóng.

Khởi nguyên của phương pháp rang thương mại

Bằng cách kết hợp ý tưởng tay cầm dài của dụng cụ rang Bagdad với ý tưởng về lồng rang của Elford, người Hà Lan đã hoàn thiện một dụng cụ rang hình trụ, đây được xem như là thiết kế đầu tiên của trống rang. Từ năm 1670, và đến giữa thế kỷ XIX, loại trống rang gia đình này rất được ưa chuộng ở Hà Lan, Pháp, Anh và Hoa Kỳ. 

Hộp sắt hình trụ nằm ngang có đường kính khoảng 12cm, và dài 15 -20cm, với trục dài để dễ dàng gác lên lò sưởi. Cà phê xanh được đưa vào trống thông qua một cánh cửa trượt, đặt cân bằng ngọn lửa ta chỉ việc xoay trống rang từ từ đến khi cà phê chín đều.

Một biến thể dụng cụ rang hình trống của người Hà Lan

Giữa năm 1700 và 1800, một số nước cũng đã phát triển một loại bếp nhỏ sử dụng than cốc hoặc than củi, làm bằng sắt và được gắn các trống quay hình trụ ngang để rang cà phê. Một số biến thể với tấm chắn phía trên và chân trụ phía dưới cho phép nó đứng trên lò sưởi bếp lửa mở. Vì công suất lớn hơn, nó có thể được sử dụng trong các khách sạn và quán cà phê để rang những mẻ lớn.

Cho đến trước thế kỷ 19, việc rang cà phê gần như chưa được thương mại hóa, từ lúc rời khỏi bán đảo Ả Rập, cà phê xanh chỉ được được tiêu thụ ở các quán cà phê hoặc pha chế trong gian bếp nhà của các gia đình châu Âu hoặc. Chỉ cho đến khi  toàn bộ Châu Âu rền vang trong cuộc cách mạng công nghiệp vĩ đại, thì nhu cầu về tính kích thích của cà phê mới tăng lên vượt bậc. Khi mà người dùng đòi hỏi cà phê bán dưới dạng rang sẵn phải “tốt hơn” loại họ có thể tự làm, thì lúc này, các thiết bị rang cà phê mới thực sự ra đời, và từ bỏ nguồn gốc “dụng cụ nhà bếp” của nó.

Mãi cho đến hiện nay, những phương pháp đi kèm máy móc hiện đại đã tạo nên những mức rang cà phê tiêu chuẩn, với mong muốn nâng cao giá trị nội tại và sự phức tạp vốn có trong hương vị cà phê. Qua đó thể hiện những tinh hoa mà nông hộ và người sản xuất góm góp trong từng hạt nhỏ một cách minh bạch và hoàn hảo. Tất cả đều được đặt nền móng từ những lịch sử xa xưa và ban sơ nhất. Hiểu rõ một phần lịch sử sẽ giúp ta trân trọng hơn những tiến bộ kĩ thuật hiện nay, trân trọng hơn những tách cà phê ngon được thưởng thức mỗi ngày!

- Sưu tầm